تاریخچه مارکتینگ یا کلمه بازاریابی ریشه در زبان انگلیسی عصر میانه دارد. ریشه آن به کلمه انگلیسی قدیمی mǣrket به معنای بازار یا محل خرید و فروش بر می گردد. این اصطلاح به مرور تکامل یافت و در قرن شانزدهم به فعالیت های مختلف مربوط به خرید و فروش محصولات یا کالاها در بازار اشاره کرد.
در معاملات و تجارت مدرن، مارکتینگ و بازاریابی به مجموعه متنوعی از فعالیت ها و استراتژی ها گفته می شود که با هدف معرفی و فروش محصولات یا خدمات به مصرف‌کنندگان ارائه می شود. این فعالیت ها شامل تبلیغات، تحقیقات بازار، برندسازی، قیمت گذاری و توزیع است. با رشد کسب و کارها و ورود فناوری به تجارت، علم مارکتینگ نیز تکامل و گسترش یافت و به یکی از بخش های مهم و اصلی روش های تجارت معاصر تبدیل شد.
بازاریابی اولین بار در اوایل قرن بیستم به عنوان یک رشته دانشگاهی در مراکز آموزش عالی پدید آمد. اولین دوره های رسمی در این زمان در دانشگاه ها راه اندازی و تدریس شد. با این وجود، رسمی شدن آموزش مارکتینگ و ایجاد دپارتمان های مخصوص این رشته در دانشگاه ها مدتی طول کشید.
تاریخچه مارکتینگ نشان می دهد که این رشته به عنوان یک رشته تحصیلی دانشگاهی به شکل قابل ملاحظه ای در طول سال ها توسط دانشمندان و متخصصان این علم تکامل پیدا کرده است.
تاریخچه مارکتینگ و بازاریابی از گذشته تا کنون 2024
- اولین دوره های بازاریابی : اولین دوره بازاریابی در سال 1902 در دانشگاه میشیگان توسط پروفسور جورج بی. والدرون ارائه شد. یکی از دلایل اعتبار دانشگاه میشیگان به دلیل برگزاری همین دوره است. مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا نیز یکی از اولین مراکز آموزش عالی بود که نقش اساسی در توسعه آموزش بازاریابی ایفا کرد. اولین دوره مارکتینگ این دانشگاه در سال 1909 ارائه شد.
- اولین مدرک بازاریابی : اولین مدرک بازاریابی معتبر مربوط به دانشگاه ایلینویز است. این مرکز در سال 1905 دوره لیسانس علوم بازاریابی را برگزار کرد. این نقطه عطف مهمی در تاریخچه آموزش رسمی مارکتینگ بود.
- قدیمی ترین کتاب در زمینه بازاریابی : یکی از قدیمی ترین و اصلی ترین کتاب ها در زمینه بازاریابی، کتاب اصول بازاریابی اثر فیلیپ کاتلر است. این کتاب اولین بار در سال 1967 منتشر شد. با اینکه این کتاب ممکن است قدیمی ترین کتاب در زمینه بازاریابی نباشد، اما توسط بسیاری از متخصصان این حوزه به عنوان یکی از مراجع اصلی این علم شناخته می شود که به شکل گیری علم مارکتینگ کمک کرده است. در حوزه بازاریابی مدرن بسیاری از نشریات و متون جنبه های مختلف بازاریابی و مارکتینگ در کسب و کار را مورد نقد و بررسی قرار دادند، اما برخی از آنها اصطلاح بازاریابی را به معنای امروزی آن استفاده نکرده اند.
مروری بر چند شرکت دیجیتال مارکتینگ برتر ایرانی در پاییز ۱۴۰۲ + فهرست آژانس ها
زمان های کلیدی در تاریخچه بازاریابی
در اینجا چند تاریخ کلیدی در تاریخچه بازاریابی و مارکتینگ و همچنین نحوه تغییر رفتار خریداران و روش های بازاریابی آورده شده است.
- چاپ انبوه (1450) : امکان چاپ در تیراژ گسترده ، توزیع نشریات و اعلامیه های چاپی در مقیاس بزرگتر را امکانپذیر کرد. این موضوع باعث شد کسب و کارها بتوانند به مخاطبان بیشتری دست یابند. خریداران نیز به اطلاعات بیشتری در مورد محصولات دسترسی پیدا کردند، همین امر بر تصمیمات خرید آنها نیز موثر بود.
- تبلیغات در مجلات (1730-1867) : مجلات صفحات و شماره های مخصوصی را برای تبلیغات منتشر می‌کردند. در این صفحات آگهی‌های جذاب بصری و اطلاعات محصول برای تاثیر بر مخاطبان منتشر می شد.
- تبلیغات رادیویی (1922) : به تدریج تبلیغات از طریق رادیو نیز به روش های تبلیغاتی اضافه شد. آگهی ها و تبلیغات صوتی فصل جدیدی در تاریخچه مارکتینگ آغاز کرد.
- تبلیغات تلویزیونی (1941) : پس از رادیو، تلویزیون نیز به یک پلتفرم قدرتمند برای تبلیغات تصویری تبدیل شد. این رسانه به شکل قابل ملاحظه ای بر رفتار خریداران تأثیر گذاشت و توانست محصولات جدید را به مخاطبان بیشتری معرفی کند.
- بازاریابی تلفنی (1970) : یکی دیگر از روش های بازاریابی در تاریخچه مارکتینگ ، بازاریابی تلفنی بود. بازاریابی تلفنی امکان ارتباط مستقیم با مشتریان، محدود کردن دایره مشتریان و تأثیرگذاری بر تصمیمات خریدار از طریق ارتباط تلفنی را فراهم می کرد.
- عصر دیجیتال (1973) : با ظهور تلفن های همراه، بازاریابی از طریق این وسیله ارتباطی نیز شکل گرفت. استفاده از تلفن همراه نحوه دسترسی خریداران به اطلاعات و تعامل با برندها را تغییر داد.
- رایانه های شخصی (1981-1984) : در تاریخچه مارکتینگ ظهور رایانه های شخصی نیز نقطه عطف مهمی به شمار می رود. توسط رایانه های شخصی مردم توانستند به نشریات از طریق این رایانه ها دسترسی داشته باشند و به محتوای دیجیتال و تبلیغات بیشتری دسترسی داشته باشند.
- رونق تبلیغات چاپی (1985) : رونق تبلیغات چاپی در در اواسط دهه 80 میلادی شرکتها را به تبلیغات از طریق روزنامه ها و مجلات متمایل کرد و به طور قابل توجهی بر رفتار خریداران تأثیر گذاشت.
- دستگاه های تلفن همراه و تبلیغات متنی (1990-1994) : با گسترش استفاده مردم از دستگاه های تلفن همراه تاریخچه مارکتینگ وارد دوران جدیدی شد. در این دوران روش های جدید بازاریابی از جمله پیام کوتاه و تبلیغات مبتنی معرفی شد. این تبلیغات به طور مستقیم از طریق دستگاه های تلفن همراه به دست مشتریان می رسید.
- موتورهای جستجو (1995-1997) : با ظهور اولین موتورهای جستجو در بستر اینترنت بازاریابی آنلاین به شکل جدیدی به مخاطبان عرضه شد. تاثیر محتوا بر مشتریان اهمیت بیشتری پیدا کرد. همچنین یافتن محصولات و خدمات برای خریداران راحتتر شد.
- اینترنت و ایمیل (1995-2002) : با گسترش استفاده عموم مردم از اینترنت و ایمیل، شروع بازاریابی آنلاین در تاریخچه مارکتینگ رقم خورد. اینترنت و ایمیل نحوه ارتباط کسب و کارها با خریداران را متحول کرد و تجارت الکترونیک عملاً از این زمان آغاز شد.
- گوگل و سئو (1995) : یکی دیگر از زمان های مهم در تاریخچه مارکتینگ ، راه اندازی گوگل و ظهور علم بهینه سازی موتور جستجو (SEO) است. اهمیت حضور در اینترنت و دیده شدن بهتر در نتایج جستجو توسط SEO توانست بازاریابی آنلاین را به شکل موثری تغییر دهد.
- گوگل ادوردز (2000) : در سال 2000 گوگل سرویس PPC/AdWords را معرفی کرد. این سرویس یک پلتفرم تبلیغات آنلاین قدرتمند است که با نمایش تبلیغات هدفمند بر رفتار خریداران تأثیر می گذارد.
- شبکه های اجتماعی (2003) : در تاریخچه بازریابی نقاط عطف مختلفی وجود دارد. قطعاً یکی از مهمترین و تاثیر گذارترین آنها ظهور شبکه های اجتماعی در سال 2003 است. با تولد پلتفرم های شبکه اجتماعی مانند لینکدین، مای اسپیس و فیس بوک نحوه تعامل کسب و کارها با خریداران تغییر پیدا کرد و این شبکه ها توانستند بر تصمیمات و سلایق مشتریان تأثیر بگذارند.
- Google Personalization and Analytics (2005) : در سال 2005 گوگل با معرفی معرفی Google Analytics امکان شخصی‌سازی نتایج جستجو و تاثیر بر استراتژی‌های بازاریابی آنلاین را ممن کرد. این امکان به کسب‌وکارها کمک کرد تا رفتار خریدار را بهتر بشناسند.
- HubSpot , Twitter (2006) : راه‌اندازی شبکه HubSpot و معرفی توییتر توانست به رشد رسانه‌های اجتماعی و تجارت الکترونیک کمک کند. این شبکه های اجتماعی راه های جدیدی را برای معرفی در اختیار کسب‌وکارها قرار دادند.
- ویدیوهای آنلاین (2008) : علاقه به ویدیوهای آنلاین و محبوبیت آن بین مخاطبان باعث شد تا ویدیوها با ارائه محتوای جذاب و اطلاعات محصول بر رفتار خریدار تأثیر گذار باشند.
- تلفن های هوشمند (2010) : پس از گسترش استفاده از تلفن های همراه بین مخاطبان ، تلفن های هوشمند مورد توجه مردم قرار گرفت . استفاده زیاد مردم از تلفن های هوشمند همراه با دسترسی به اینترنت و کاهش مخاطبان تلویزیونی ، سلایق و رفتار خریدار را تغییر داد.
- رشد اینترنت (2012) : افزایش تعداد کاربران اینترنت و میزان تعامل در رسانه های اجتماعی نیز یکی دیگر از نقاط مهم زمانی در تاریخچه بازاریابی است. استراتژی های بازاریابی و نحوه ارتباط کسب و کارها با خریداران هماهنگ با این تغییرات دچار تحول شده است.
- خریداران موبایل (2015) : افزایش تعداد خریداران تلفن همراه در بریتانیا در سال 2015 نشان داد که عادات مردم در استفاده از وسایل ارتباطی در حال تغییر است. همین موضوع اهمیت بازاریابی از طریق تلفن همراه را بیش از پیش نشان داد.
- هوش مصنوعی و اتوماسیون (2019 – اکنون) : جدیدترین و آخرین تکنولوژی در تاریخچه بازاریابی ، استفاده از هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی در بازاریابی دیجیتال توانسته است از طریق تبلیغات خودکار و ایمیل ها، استراتژی های بازاریابی و محتوای شخصی سازی شده تغییرات اساسی ایجاد کند. این تحولات بر رفتار خریدار در مواجهه با تبلیغات و تعامل هدفمند تأثیر گذاشته است.
اینفوگرافیک جدول زمانی دوران بازاریابی
منبع: martech.zone
